Ay başı pozğunluğu nədir?

Menstrual  pozğunluq Nədir?

Menstural pozğunluqlar , aybaşı qanamalarının sixlığı, miqdarı və  zamanındaki  dəyişikliklərlə bağlı ortaya çıxan  səhhət problemləridir.

Aybaşı pozulmalarında aybaşı görməmə (amenore), az miqdarda vəya çox miqdarda aybaşı görmə, aybaşı qanamalarının 7 gündən uzun və ya qisa çəkmə vaxtı, 21 gündən sıx aralıqlarla və ya 35 gündən  çox  aralıkla aybaşı görmə şəklində olabilərlər. Bunlara əlavə olaraq bəzi qadınlarda tam iki ay başı ortasında rast gəlinən zamanda  ovulasyona(yumurtlama) ilə bağlı bir çox  damcı ləkələnmə tərzində qanama olabilər. Ancaq bu qanama normaldan  kənar bir aybaşı qanaması olaraq qəbul edilə bilməz.

Adət pozulmalarının  səbəblərindən biri prolaktin hormonunun çox ifraz olunmasıdır. Hamiləlik  və zahılıq zamanında buna bağlı olaraq , aybaşı görməmə təbii qarşılanarkən, digər zamanlarda döş ucundan sudun gəlməsi, galaktore, anovulasyon(yumurtlayamama), sonsuzluq, amenore və ya disfonksiyalar uterin qanamalar prolaktin hormonunun ifraz olunmasındaki  pozğunluqlarla  bağlı ola bilir. Anovulasyon, yəni yumurtlama fonksiyonlarının kifayetsizliyi klinik olaraq amenore, aybaşı pozğunluğu və hirsutizm( kişi tipli tüklənmə) olaraq göstərilir.

Aybaşının ilk başladığı zamanda (menarş) anovulatuar, sikluza bağlı olaraq gənc qizlarda aybaşında pozulmalar, aybaşı görməmə  ehtimalıda ola bilər.

Sekonder Nədir?

Primer aminore, sekonder cinsi əlaqə xarakterində dəyişikliklər olmasına baxmayaraq (döşlərin böyüməsi, tüklənmədə artış) 16 yaşına girmiş bir gənc qizda və ya sekonder xarakterli  böyümələr və 14 yaşına girmiş bir gənc qizda  menstruasiyanın olmamısıdır.

Sekonder cinsi əlaqədə xarakterinin  böyüməməsi östrojen əksikliyini göstərərkən, prime amonerəsi olan gənclərin təxmini 35-40% `ində horman ifraz edən vəzlərdə çatışmamazlıq və ya  uşaqlıq (Uterus) və vajina  (dölyolu) böyüməsindən geri qalmasıdır.

Sekonder amonore isə daha az görülən bir vəziyyətdir və öncədən ay başı  görən  bir qadının en azı 3 siklus və ya 6 ay başı görməməsidir.

Primer və sekonder amenoreye yol açan bir  çox problemlər, hipotalamo-hipofizer, adreal və tiroid  ( qalxana bənzər vəzləri) vəzləri pozulmaların polikistik yumurtalık sindurumu ola bilir.

Postmenapozal (menopoz sonrası 12 ay geçdikdən sonra) zamanda  düzənsiz ay başı qanamalarının  səbəbləri arasında xaricdən götürülən hormon içərən kosmetik  vasitələr, vaginal  və ya vulvar  səpkilər, böyümə yollarına  aid şişlər, endometrial hiperplazi, endometrial polip, endometrial carcinoma, services xərçəngi, uşaqlıq xərçəngi, östrojen ifraz edən ovər şişlər də  sayilır.