Ginekologiya Nədir?
Ginekologiya qadın sağlığı və xəstəliklərini aydınlaşdıran bir elm sahəsidir. Daha çox qadın xəstəlikləri və doğum, elm sahəsi ilə təhsil verilən tibbi fakültədə yəni doğum ilə əlaqədar patolojiləri çöldə tutan, ancaq bir nöqtədə onkoloji bir elm sahəsidir.
Bu elm ilə maraqlanan Uzman həkimlərə Ginekoloq deyilir.
Miladdan öncə 1550 illərinə aid sənədlərdə o dövürlərdə Misirli həkimlərin qadın xəstəlikləri məsələsində çalışmalar etdikləri bilinməkdədir..
Hipokratın da qadın xəstəlikləri məsələsində çalışmalar edildiyi bilinir. İslamiyyətlə birlikdə İslam tibb alimləri, qadın xəstəlikləri ilə bağlı tərif və müalicələrdə bəhs edərək bu mövzuda xeyli irəlləmə qət ediblər.
Endülüs alimi və cərrahinin atası olaraq tanınan Ez-Tasrif adlı tibbi ensiklopedisində çətin doğumlarda, Walker-pozisyonu olaraq təsbit edilən müdahiləni və doğumdan sonra içəridə qalmış yoldaşın çıxardılması üçün edilən Crede manevrasını ilk dəfə tərif etmişdir.
Çətin doğumlarda forcepsi(qaşıq) istifadə etmiştir. Caspar Wolf`un 1566 `da yazdığı Gynecia adlı qadın xəstəlikləri ensiklopedisində İslam tibb alimlərinin qaynaq kitablarından faydalanaraq hazırlanmışdır. On yeddici yüz illərdə də Herdrik Van Roonhure tərəfindən ilk cərrahi qadın xəstəlikləri əsəri yazildı. Daha sonrakı illərdə qadın xəstəliklərində çox irəlləmələr olmuş və əməliyyatlar daha geniş, olaraq edilməyə başlanmışdır.
Bu irəliləmələrdə bütün cərrahi yollarında olduğu kimi “Anestesi” və “Ensiklopediya” tapılmasının çox böyük rolu olmuşdur.
Qadın xəstəlikləri və doğum, bir mütəxəssislik budağı olaraq gəlmışdir və tibbin öyrənilməsində çox vacib bir yeri vardır.
Doğum elmi olaraq (Obstetrik) ayrı bir məsələ olub, Ginekoloji elmi yalnızca qadınlıq orqanlarının xəstəlikləri ilə bağlıdır. Ginekoloji xəstəliklər `Şişlər`, `İnfeksiyalar` və doğum sonrası pozğunluqlar olaraq üç ayrı bölümdə araştırılır. Bu tip narahatçılıqlar , yumurtalıqları, yumurtanın daşıdığı fallop borularını, uşaqlığın özünü və xarici qadın reproduktiv orqanları maraqlandırır. Yumurtalıqların təqribi 20 səlim şişləri və 30-a qədər xərçəng növü mövcuddur. Yumurtalıq xərçənglərində əməliyyatla, yumurtalıqların biri və ya hər ikisi atılır.
Fallop borularına təsir edən iki əsas xəstəlik gonore ( siflis) və tüberkülozdur. Bu iki xəstəliklər boruların iç boşluqlarının davamlılığı itir və yumurta, uşaqlıq əlaqəsindən sonsuzluq əmələ gəlir, Uşaqlıq xərçəngləri, məmə xərçənglərindən sonra qadınlarda en fazla rast gəlinən xərçəngdir. Yenə uşaqlıqda , infeksiya xəstəliklərindən( mikrob bulaşıcı xəstəliklər) göbələk və bakteriyaların törətdiyi bir çox xəstəlik götürülə bilər. Qadının xarici cinsiyyət orqanlarının iltihabı, allerjik, şişliklərlə bağlı və yaşlılığa bağlı xəstəlikləri də ginekoloji məsələlər içinde önəmli yer tutur.
Ginekolojik müayinə Nədir?
Ginekologiya müayinə (vajinal müayinə) hər qadının heç bir narahatçılığı olmasa da ildə bir dəfə müayinə məqsədi ilə edilməsi gərəkən bir müayinədir. Bu müayinə nəticəsində bəzi xəstəliklərin daha ərkən diaqnoz qoyula bilir, həmdə uşaqlıq ağzı xərçənginin qarşısını almaq məqsədi ilə smear testi müayene zamanında ildə bir alınir.
Bunun xaricində ginekoloji müayinə qadın xəstəlikləri ilə bağlı və ya hamiləlik ilə bağlı şikayətləri olan xəstələrə qadın xəstəlikləri və doğum uzmanları (ginekoloq) tərəfindən edilməkdədi. Heç bir ginekoloji müayinə olmamış xanımlar bu müayinədən ilk dəfəsində çəkinə bilər və ya qorxa bilir ancaq en çox 1-2 dəqiqə kimi davam edən bir müayinədir və ağrı verən bir proses deyildir. Daha öncə müayinə olmuş xanımlar bunun asan bir əməliyyat olduğunu gördükləri üçün heç çəkinmədən rahat bir şəkildə müayinə olurlar.
Bütün müayinələrdə olduğu kimi ginekoloji müayinədən öncə həkim xəstətinin hekayəsini dinləyir. Xəstənin yaşı , mədəni vəziyyəti, ilişki vəziyyəti, geçirmiş olduğu hamiləliklər, düşükləri, doğumları, əməliyyatları və s. Ginekolojik müayinə nə zaman edilir?
Ginekolojik müayinə aybaşı zamanında və ya aybaşı deyilkən də edilə bilər. Ancaq aybaşı ikən qanamadan yana uşaqlıq ağzı tam görünməyə bilər və smear testi alınmaz. Bu səbəblə tez bir vəziyyət yoxsa aybaşı xaricindəki dövrlərə üstünlük verilir.
Butun müayinələrdə olduğu kimi ginekoloji müayinədə ilk öncə həkim incəliklə xəstənin hekayəsini dinləyir.
Xəstənin yaşı, peşəsi , mədəni vəziyyəti, ilişki vəziyyəti, geçirdiyi hamiləliklər, düşüklər, doğumlar, əməliyyatlar və yaxud bunlara bənzər problemlər qadın xəstəlikləri xaricində hər hansı bir xəstəlik varlığı, aybaşı düzəni, adət vaxtı və miqdarı detayları ilə soruşulur.
Siqaret, alkol və istifade etdiyi digər maddələr, istifade etdiyi dərmanlar, ailəsində genetik bir xəstəlik varlığına baxılır.
Xəstə və həkim arasında geçən bütün danışmalar sirdir və xəstənin yaxınları daxil heç kəsə bir şey anlatıla bilməz.
Xəstə istərsə görüşmə sırasında yanında yoldaşı və ya başqa bir yaxını gələ bilər, hətda istərsə görüşməyə tək başına gələ bilər və həkim otağında başqa heç kəs alina bilməz. Xəstə bu vəziyyətdə verilən suallara açıq və tam cavab verməlidir ki, ilkin diaqnoz və müalicə planında yanılmaya yol açmasın.
